‘Exploreren en smeren, dat is me met de paplepel ingegoten.’ Inge Schilders glundert al als ze eraan terug denkt. ‘Wij waren thuis met drie kinderen, een vader en moeder en een tuin waarin gerommeld mocht worden. Mijn moeder faciliteerde ons spel door spullen uit de schuur op het gras te gooien. Wij maakten daar de mooiste dingen van: hutten, vogelvangsystemen en vleugels om mee te vliegen. Natuurlijk sprong ik van de schuur af om te kijken of ik kon vliegen. Het was een heerlijke tijd! Alles wat we nu executieve functies noemen leerde ik vanzelf via dit spel.

Toen ik leerkracht werd probeerde ik altijd door de ogen van kinderen te blijven kijken. Te vangen waar zij door verwonderd raakten. Helaas brak het tijdperk van opbrengstgericht werken aan. Als inmiddels intern begeleider moest ik proberen die kijk op kinderen te combineren met dit systeem. Hoe ik ook probeerde, cijfers en kinderen bleef lastig. Ik kon glimmende handelingsplannen schrijven, maar zag kinderen er nauwelijks van opknappen. Eerder haalde het glans weg. Toen ik zelf kinderen kreeg die gingen kleuteren ging er een wereld voor me open en werd mijn gevoel bevestigd. Mijn kinderen leerden niet alleen door instructie, mijn kinderen  wilden groots denken en doen, vrijheid en ruimte om te kunnen rommelen en ontdekken. De onderwijswaarheden die ik aangeleerd had, verbleekten bij het zien van hun ontwikkeling.

In die tijd ben ik veel na gaan denken, gaan lezen en gaan uitproberen. Hoe kunnen we samen het onderwijs omdraaien? Weer gaan kijken naar kinderen in plaats van naar de volgende bladzijde uit de methode? De ultieme onderwijsprofessional worden? Manieren zoeken om veel meer ruimte te bieden aan spel? Want spelen is leren! Ik begon met het ontwikkelen van spellen, Kleine Avonturen, om ouders en leerkrachten die ruimte al te laten ervaren. Dat lukt pas als je als volwassene op afstand kunt blijven. Juist dan kan het zelf ontdeksporen maken. Dat gaat je niet lukken als je alles voorkauwt. Neem niet alles over als je samen koekjes bakt. Ben niet bang voor mislukkingen, zwarte randjes of gekke vormen. Ervaar dat het kind prima de weg kan wijzen. En mislukt het toch? Pech! Samen kun je altijd opnieuw beginnen.

Kijk eens vijf minuten onafgebroken naar spel.

Zo is KleuterLab en inmiddels ook PeuterLab ontstaan. Dit zijn twee toolkits die ingezet kunnen worden bij kleuters en peuters. Ze bieden professionals handvatten om het vrije spel en later het onderzoekende spel te begeleiden en verrijken. Kinderen leren de wereld kennen vanuit exploratie, materiaalverkenning, uitvinden en bouwen. Hiervoor is fysieke ruimte nodig. Een lokaal waar ze zelf materialen mogen pakken, waar ze kunnen overleggen met kinderen in een andere speelhoek en waar af en toe andere hoeken betrokken mogen worden bij hun spel. Al deze ontdekkingen beklijven omdat kinderen hun route zelf hebben mogen bepalen én omdat ze vanuit al hun zintuigen handelend bezig zijn. Ze ruiken de herfst, prikken zich aan een bolster, lopen over kastanjes en bouwen een hol voor een egel die met winterslaap wil. Ze verwerken onderwerpen door erover te spelen, te dansen en zingen.

Inmiddels zijn honderden scholen aan de slag met de toolkits onderzoekend leren. Nog steeds blijf ik me verwonderen over alledaagse dingen in het onderwijs, dus mijn onderzoek is nog lang niet afgelopen. Ik blijf lezen, afstemmen en uitproberen. En ja, ook ik ga regelmatig glansrijk onderuit. Heerlijk toch? Aan alle leerkrachten die met het jonge kind werken zou ik willen doorgeven: speel! Trek tafels uit je lokaal en maak ruimte voor spel. Haal open materialen in huis die inspireren tot exploreren en uitvinden. Laat timmeren, smeren, kliederen met klei. En gebruik al je werkbladen voor het aanmaken van je open haard. Want een beetje relaxen is ook hard nodig als je de hele dag met kinderen werkt. En ben je weer toe aan werk? Kijk eens vijf minuten onafgebroken naar spel. Geniet, verwonder en verdiep je in wat goed is voor het jonge kind. Begin hier morgen mee en ga af op glunderende ogen!

Ervaar het op de Bewegend Leren Conferentie.

In beide workshoprondes is er een Lab van Inge Schilders waar je in mee kunt exploreren en smeren.

Speciaal voor:

• Pedagogisch medewerkers van de peutergroep.
• Leerkrachten van groep 1 2 3.
• Intern begeleiders en onderbouwcoördinatoren
• Directeuren en beleidsmakers

Meer informatie hier.