BEWEEGBLOG I Een tijdloos artikel over beweging, werkplezier en onderwijsvernieuwing. Vandaag spreekt Lenneke Gentle met Tonny Sijm, KLOS kleuterleidster in hart en nieren. Ze is wereldberoemd in kleuterwereld en toen ze zelf in de kleuterklas zat wist ze meteen dat ze haar roeping gevonden had. Lees verder voor de gezelligheid van spellessen, waar kinderen tegelijk bezig zijn met de leervoorwaarden voor lezen, schrijven en rekenen. Hoe leerkrachten kunnen leren van kinderen door naar ze te kijken en hoe je ook nieuwkomers een warm welkom kunt bieden met de spelles op het program. Planborden eruit, spelles erin.
Als je lesgeeft aan jonge kinderen dan zie je ze overal; de kleuterjuffen die de KLOS opleiding hebben gedaan. Ze noemen zichzelf met gepaste trots ‘klosser’ en ze brengen een schat aan informatie over de natuurlijke ontwikkeling van het jonge kind de school binnen. Ze weten alles over buitenspelen, ontwikkelingsgerichte activiteiten, knippen, plakken, scheuren, kleien en schilderen en het liefst halen ze de poppenkast weer de klas in en doen ze zangspelen, spellessen en dansactiviteiten met de kinderen. Tonny Sijm is zo’n trotse klosser en in haar updates op Facebook deelt ze haar passie voor het werken met jonge kinderen.
Welkom Tonny, we zijn vereerd dat je bij ons kunt zijn. De meeste mensen zullen jou wel kennen, je bent heel actief op Facebook over het kleuteronderwijs, hoe je met kinderen om moet gaan en wat ze nodig hebben in hun ontwikkeling. Kun je ons een stukje meenemen in de tijd, waar is het begonnen?
Haha, nou dat wordt dan niet een stukje, maar een hele tijd geleden. Zo’n 60 jaar geleden, toen ik 6 was, wilde ik namelijk al kleuterjuf worden. Dat kwam door het sfeertje in de kleuterklas. Ik heb maar één jaar als kleuter in die klas gezeten, maar wist toen al: ‘Ik wil kleuterjuf worden, ik wil het onderwijs in!’. Dat heb ik 40 jaar met ontzettend veel plezier gedaan. Tot mijn 40e ging ik zelfs 5 dagen per week aan het werk en dan soms in het weekend nog even naar school om iets te doen. Ik ben onderwijs, denk ik!
Ja, dat ben je dan in hart en nieren, hè?
Ja klopt, ik moest wel noodgedwongen stoppen door kanker 13 jaar geleden. Inmiddels helemaal gezond, maar werd zo’n 6 jaar geleden heel erg moe en moest afgekeurd worden. Ik heb nog nooit zoveel gehuild als toen, had het gevoel dat ik in een groot zwart gat viel. Dat duurde uiteindelijk maar 1 à 2 weken, toen dacht ik: ‘Hup, schouders eronder, je leeft nog, je gaat andere dingen doen voor het onderwijs’. In die tijd ben ik heel actief geworden op Facebook Kleuterwereld en toen kwam ik erachter wat kleuterleerkrachten nodig hadden.
Ja, Tonny, want jij komt natuurlijk van de KLOS, de oude kleuterleidsteropleiding. Je ziet berichten voorbij komen van leerkrachten met vragen en kunt daar altijd mooi op inspelen door jouw kennis. Je bent eigenlijk een soort (online) kleuterleerkrachtcoach. Wat zie je dan bij leerkrachten gebeuren?
Ik zie vooral dat er ontzettend veel gereageerd wordt, zoals: ‘Oh, werkt dat zo? Kan ik dat ook anders doen? Kun je dat uitleggen?’ Dan heb ik het bijvoorbeeld over verschillende tekenstadia, spellessen, hoeken inrichten en over een speelwerkles in de klas. Mensen hebben daar heel veel vragen over. Bovendien hoor ik van diegenen die van de PABO afkomen, dat ze weinig kennis doorkrijgen over het kleuteronderwijs. En daar schrik ik echt héél erg van.
Ja, als ze van de PABO afkomen, dan hebben ze maar enkele uurtjes kleuter gehad en worden ze geacht een kleutergroep te draaien. Welke gaten zitten er in die kennis volgens jou?
Ze zeggen zelf ook dat ze weinig weten over de kleuter; kleuters zijn toch andere wezens dan de schoolkinderen en hebben een aparte benadering nodig. Dat merk ik ook, doordat leerkrachten de kleuterklas verlaten en aangeven dat ze het niet kunnen. Zonde! Zelf heb ik 3 jaar op de Klos gezeten en daarna nog een applicatiecursus gedaan, dus ik was ruim 4 jaar met de ontwikkeling van kleuters bezig. Ik heb al mijn werk bewaard, dat blijkt nu heel waardevol, want heb bijna 60 (!) spel- en gymlessen gegeven.
Je slaat al de brug richting de Spelles, want op De Grote Beweegconferentie kom je een workshop geven over hoe je spellessen kunt geven aan peuters, kleuters en nieuwkomers. Kun je daar iets over vertellen?
Ik wil de mensen dan eerst iets vertellen over waarom spellessen zo belangrijk zijn. Ik las enkele jaren geleden: ‘Oh leuk, spellessen zijn zo gezellig!’. En dat snap ik ook hoor, het ís ook ontzettend gezellig en goed voor het groepsgevoel. Alleen dan even een sprongetje naar mensen die voor de klassen staan, zowel kleuters als hogere groepen. Alles wordt volgeplempt, dus er is weinig tot geen tijd meer om gezellig samen dingen te doen. De spellessen wel, maar er komt zoveel meer bij kijken. Het zijn voorbereidende lees-, taal- en schrijfactiviteiten, dát wordt vaak vergeten. Ik wil dus eerst vertellen waarom spellessen zo belangrijk zijn, daarna wat spellessen doen met de mensen en een film laten zien waarin ik een spelles aan kinderen geef. Ik ga ook in op wat een spelles kan betekenen in het welkom heten van nieuwkomers, bij mij op school geef ik spellessen aan nieuwkomers van 6-12 jaar en ze vinden het heerlijk! Soms is het voor volwassenen lastig om met een spelles mee te doen, wellicht dat ik wat banken aan de zijkant neerzet; wie niet mee wil doen, kan daar zitten, net als bij de kleuters. Dat creëert veiligheid. Aan het einde nog een vragenronde. Ik vind namelijk echt dat spelles weer op de kaart moet!
Naast dat het zo gezellig is, noem je nog een aantal zaken die kleuters echt moeten leren, zoals voorbereidend taal-, reken- en schrijfonderwijs. Klopt dat?
Ja, net als dat je met alle kinderen een ruimte binnenkomt en zegt: ‘Ga allemaal met de rug tegen de muur staan, ga in een hoek staan, ga als een kleermaker zitten’. Wie loopt er vooraan, in een trein lopen, liedjes en muziek erbij. En uitleggen wat een kleermaker doet. Dat zijn zulke essentiële dingen voor kleuters, zo leren ze zich oriënteren in de ruimte en ze leren hun lichaam goed kennen en met anderen samenwerken. Maar dan ben je dus bezig met de voorwaarden om kinderen klaar te maken om in groep 3 te starten met lezen, schrijven en rekenen. Dat leren kinderen met hun lichaam en in beweging. Niet op een werkblad aan een tafeltje, daar zijn ze nog helemaal niet aan toe.
Mooi gezegd Tonny, er zijn vast veel kleuterleerkrachten die dit graag van jou willen leren. Welke onderwijsquote inspireert jou?
Deze quote, die ik meenam van een cursus van Reggio Emilia, inspireert mij: ‘Wij leerkrachten kunnen van kinderen leren hoe zij leren, door goed naar ze te luisteren en kijken tijdens alle activiteiten’. Dus ook tijdens een spelles, want daar zie je zoveel! Hoe kinderen bewegen, samenwerken, de ontwikkeling van executieve functies, of ze hun stem al durven te gebruiken en nog 1000 dingen meer. Je leert kinderen echt beter kennen in een uur spelles.
Wat een mooie quote! Is dat ook hoe je zelf altijd om bent gegaan met jouw kleuters, door goed te kijken en te luisteren?
Zeker, wellicht ook onbewust, maar goed kijken en luisteren. Voorbeeld: een jongetje had een muizenval geknutseld en was benieuwd of er een muisje in zou komen. Ik heb daar toen een stukje kaas ingestopt en die val hebben we op de zolder van de school neergezet. De spanning voor dat kind, ook de volgende dag kijken of er iets in zou zitten. Kijk en luister, dan zie je waar kinderen van aan gaan. Dat geeft jou als leerkracht de tools om een relatie met het kind op te bouwen waardoor het goed tot bloei kan komen. Als je goed kijkt en luistert, dan voel je mee en dan kijk je niet steeds naar doelen, dat zit dan in alles wat je doet. Weg met dat planbord, lekker samen spelen.
Heb je nog ambities voor na je pensioen Tonny? Het klinkt alsof je hier nog lang niet klaar mee bent.
Zolang het kan, blijf ik hiermee doorgaan. Als je kinderen zo ontspannen les kan geven, dan denk ik dat er meer mensen naar de PABO gaan. Minder stress, meer werkplezier! Dat is heel belangrijk, dat straal je op de kinderen af, echt een wisselwerking.
Bezoek de Beweegworkshop van Tonny Sijm
op De Grote Beweegconferentie.
