BEWEEGBLOG I Een knettervers artikel over beweging, werkplezier en onderwijsvernieuwing. Vandaag spreekt Lenneke Gentle met Claire Boonstra, van Operation Education. In 2012 zat ik aan YouTube gekluisterd, want de TED talk van Claire ging als een wervelwind over social media kanalen. Haarscherp bracht ze in beeld hoe het onderwijs eruit ziet en bevraagt ze de status quo. Lees verder voor het opstel dat ze op haar 17e schreef over wat ze nu aan het doen is, het gat tussen wat we op school leren, wie we echt zijn en wat de maatschappij van ons vraagt en wat er voor metselwerk nodig is om het gat te dichten.
Claire Boonstra is de initiatiefnemer van Operation Education. Zij gelooft er heel erg in dat ons onderwijs een nieuw verhaal nodig heeft – net als onze samenleving, waarin het onderwijs een sleutelrol heeft. Met onze huidige systemen doen we de mens, de natuur, de planeet tekort. We leven in een tijd waarin we met elkaar op zoek gaan naar nieuwe antwoorden, in lijn met de kennis, inzichten en het bewustzijn dat we nu hebben.
Claire, welkom. Na jouw TED talk is er heel veel gebeurd, hoe is dat verlopen?
Achteraf blijkt dat dat verhaal altijd al in mij heeft gezeten, daar was ik me 10 jaar geleden toen ik hiermee begon mij nog niet zo bewust van. Er zijn zoveel momenten in mijn leven geweest dat ik eigenlijk een zetje heb gekregen, die 10 jaar geleden een storm veroorzaakte, waardoor ik zei: ‘Nu moet ik dit gaan doen’. Ik heb op mijn 17e al een opstel geschreven over wat ik eigenlijk nu doe en heb op mijn 25e een speech gehouden hierover. Op heel veel plekken in mijn werkzame leven had ik een groot vraagteken boven mij hangen qua: ‘Daar klopt iets niet, er zit zó’n groot gat tussen op school leren, hoe we leren en hoe mensen in elkaar zitten en wat de samenleving biedt en van ons vraagt’.
Toen voelde ik enorm dat ik bij het onderwijs, de bron, moest beginnen. Daar waar we jonge mensen voorbereiden op de toekomst. Wat ik ging doen? Dat wist ik nog niet. Ik begon met een verhaal op het podium en toen reageerden duizenden mensen op dat verhaal, die voelden zich geraakt en zeiden: ‘Jij verwoordt wat ik voel, maar ik houd mijn mond maar’. Daarna ben ik bijeenkomsten gaan organiseren en daaruit is Operation Education ontstaan.
Toen zijn we gestart en gaandeweg werd het ons steeds duidelijker waar we het over hebben. Ik zei al heel jong dat er vanaf het begin een transformatie nodig is. Wat is de essentie van de transformatie? Dat verhaal ontwikkelt zich ook nog steeds, maar voor mij is het nu zo duidelijk dat we nu echt in twee werelden leven, twee verhalen eigenlijk. De eerste wereld – die steeds sterker wordt – is die waarin we graag willen dat het niet mis gaat met de kinderen, dat alles ordelijk verloopt en waarin we controle willen terugpakken. Dat is begrijpelijk, maar we zien de mensen als een soort machines. Onze kinderen moeten stil zitten in de klas, dan is er orde, reinheid en rust, maar we zijn daar niet voor gemaakt. We zijn onszelf en elkaar aan het uitputten, het is een uitputtend systeem geworden. Het andere verhaal dat opkomt, de tweede wereld, is dat we moeten erkennen dat we het leven op aarde centraal moeten zetten. Dus de transformatie maken naar systemen die dienstbaar zijn aan levende wezens. Erkennen dat kinderen niet gemaakt zijn om stil te zitten, maar om te bewegen. De transformatie waar we mee te maken hebben, is een regeneratief systeem waarbij we herstellen wat kapot is. We zijn onderdeel van de natuur, staan er niet boven.
Dat is de essentie inderdaad, we leven in een maatschappij die daar naartoe beweegt. Aandacht voor buiten, waar komt ons eten vandaan, hoe is onze relatie met de natuur.
Precies, het spannende is dat beide verhalen sterker worden momenteel. Je ziet in het onderwijs dat minister Wiersma de controle weer probeert terug te pakken. Hij grijpt topdown in omdat er niets mag misgaan, begrijpelijk, en de vraag is: ‘Wat is de consequentie hiervan, wat was het probleem dat je probeert op te lossen en kom je tot de essentie van het vraagstuk?’. Er is geen ander antwoord mogelijk dan levende wezens centraal te stellen. Het blijft mijn uitnodiging naar iedereen: ‘Welk verhaal wil je voeden? Waar wil je van zijn en als je dit verhaal steunt, wil je daar dan de grote consequenties voor aangaan? Durf je aan te gaan dat iedereen iets anders nodig heeft?’. Die werelden trekken hard aan elkaar, dat maakt het verwarrend. Wel denk ik dat we geen andere weg te gaan hebben én ik ben erg hoopvol. Simpelweg teruggaan naar wat ons mens maakt, hoe we goed zijn voor elkaar. Het zit in ons.
Klopt, alles is aanwezig. We moeten kijken hoe de dat in de kinderen naar boven brengen. Jullie organiseren ook Expeditie Leiderschap, voor mensen die zich geroepen voelen in deze materie en taak. Wie zijn die mensen en wat zien zij in hun omgeving terug?
Wij zijn daarmee begonnen met een groep mensen, die lieten zien dat het anders kon. Het waren zonder uitzondering leiders, die allemaal dachten – zowel formeel als informeel – ‘I have a dream!’. Er was veel interesse, maar die kon nog niet worden opgevolgd. Ik kreeg en ontving zelf veel inspiratie, maar wilde dat juist de mensen in het onderwijs leren. Die ideeën vormden de start van dit leiderschap. We zijn er voor huidige en toekomstige leiders met wie we graag samen optrekken voor verandering. Het is een proces met anders kijken naar jezelf en naar het systeem, door dat los te laten en dingen anders te gaan doen. Drie thematische niveaus: cognitief (wat is er aan modellen en wetenschappelijk onderzoek), wat zijn daar mooie voorbeelden van en wat is mijn plek? Het begint met mensen die het zodanig voelen dat ze niet anders meer kunnen. Steeds meer leren en erkennen, in verbinding met jezelf, en dan het waar gaan maken. Daar bieden we de plek en het ecosysteem voor. We hebben nog niet alle antwoorden.
Er is nog heel wat te doen, ook met mensen die het echt in hun hart voelen, die niet meer anders kunnen.
Klopt, en wat wel eens gebeurd is, is dat mensen komen en dan denken ‘Oh, ik schrijf wel even op wat ik daar geleerd heb’ en dan blijkt dat ze zeggen van ‘Oh, dit ging écht over mij!’. Het is natuurlijk een eeuwigdurend proces, waarin je veel over jezelf leert en wat er nodig is. Je kunt het helaas niet meer perfect doen, vroeger kon je nog een 10 halen, maar de tijden zijn veranderd.
Inderdaad, we zijn zo gaan nadenken over wat wijsheid is. Alle relaties staan onder verandering, ook door wat er allemaal speelt. Heel mooi en bijzonder wat je hebt opgezet met Operation Education, mooie mensen bij betrokken en inspirerende leiders.
Ja, leiders zijn soms ook informele leider, die bijvoorbeeld niet die functie hebben, maar het wel zijn gaan doen. We hebben namelijk allemaal persoonlijk leiderschap.
Precies, je hebt inmiddels een boek geschreven en gaat ook een sessie geven op De Grote Beweegconferentie. Kun je over beide iets vertellen?
Waar we jaren geleden achter kwamen, is dat er van heel veel al standaard werd uitgegaan, zoals: ‘Het onderwijs is in een school en in leslokalen met 30 kinderen per leslokaal.’ Als je vroeg: ‘Waarom dan?’, was het vaak lastig om antwoord te geven. We hebben dat onderzocht door 21 onderzoeksvragen en zo ontstond in 2019 het Onderwijsvragenboek. Als je namelijk niet meer helder kan beantwoorden waaróm je iets doet (en hoe je het doet), probeer er dan mee te stoppen en kijk of er een andere manier is.
Een andere belangrijke vraag is: ‘Wat is ook alweer de bedoeling?’. Gaat dat echt alleen maar om zo effectief mogelijk veel hoger opgeleiden op te leiden? We hebben ooit alles gelijk willen stellen en zijn toen gaan kijken naar taal en rekenen, de basisvaardigheden. En hoe kinderen scoren op die twee vaardigheden zorgde voor de indeling hoog of laag. Als je terugkijkt naar de eerste periode van de Corona, toen hadden we geen orde van bovenaf, maar is er zo ontzettend veel ontstaan. Wij als professionals blijken dus in staat – ook als niemand ons iets opdraagt – om veel te doen samen.
Tot slot, wat is jouw favoriete onderwijsquote?
‘It takes a village to raise a child’, ik denk en werk heel erg in ecosystemen. Een plant kan bijvoorbeeld nooit op zichzelf groeien, die heeft een heel rijk ecosysteem nodig, een gezonde bodem bestaat uit heel veel verschillende levensvormen. Gelukkig is er een beweging ontstaan, die zich ook realiseert dat er ook ‘een heel dorp nodig is’ om een kind te helpen opgroeien. De school is dus een ecosysteem, waarbij ouders, omgeving, bedrijfsleven en organisaties samen optrekken.
Bezoek de Theatersessie van Claire Boonstra
op De Grote Beweegconferentie.
